Sự tích hoa Thiên Lý Ngày xưa, xưa xưa, có một chàng trai thổi sáo rất
hay. Hay đến mức, một con rắn lục mê tiếng sáo
của chàng, đã quyết tâm tu luyện cho thành người
để giành chàng làm chồng, mặc dù chàng đã có vợ.
Lần ấy, sau một chuyến mang cây sáo trúc đi thổi
thi và đoạt được giải nhất trở về, vừa đến đầu làng, chàng trai đã thấy người vợ trẻ vừa xinh, vừa hiền
của mình ra đón. Chàng vui lắm, đâu biết đấy chính
là con rắn lục đã biến thành người và đã giả giống
y hệt vợ chàng từ vẻ mặt, lời nói đến dáng đứng,
dáng đi... Về đến nhà, chàng trai bỗng rụng rời
thấy một người vợ thứ hai bước ra... Chàng trai không còn biết ai là vợ thật của mình nữa. Hai
người đàn bà trẻ giống nhau còn hơn cả hai giọt
nước. Chàng liền tìm đến một ông cụ nổi tiếng là tài
giỏi trong việc tìm ra chuyện phải trái ở trên đời, để
nhờ giúp đỡ. Nghe chàng nói rõ ngọn ngành, ông
cụ nhận lời ngay và cho gọi hai người đàn bà trẻ đến. Cụ già lấy vải đen bịt mắt cả hai lại rồi đưa cho hai
người ba cái áo có mùi mồ hôi của ba người đàn
ông khác nhau và dặn: - Cứ ngửi đi và cái nào là của chồng thì gật đầu,
không phải thì lắc đầu! Cô vợ thật được ngửi trước. Cô vợ giả ngửi sau.
Mắt cô vợ giả vốn là mắt rắn nên có thể nhìn xuyên
qua vải đen. Vì vậy cô ta liếc nhìn người vợ thật,
thấy cô này lắc đầu thì cũng lắc đầu, thấy gật đầu
thì cũng gật theo. Thế là cả hai đều đã ngửi đúng
được mùi áo của người chồng có tài thổi sáo. ông cụ liền cho mang đến ba bát canh, một bát có vị
gừng, một bát có vị hành và một bát có vị lá hẹ.
ông cụ dặn: - Thứ canh nào chồng thích ăn thì gật đầu, thứ nào
chồng không thích thì lắc đầu. Sự việc lại diễn ra như lần thử trước. Thấy người
vợ thật gật đầu khi nếm bát canh nấu với gừng, cô
vợ giả cũng gật đầu theo. ông cụ cho cả hai cùng
về, để cụ suy nghĩ thêm. Hôm sau, cụ lại cho mời
hai người đến. Cụ để hai người đứng ở hai nơi,
không trông thấy nhau nhưng cùng nhìn ra một con đường ở phía trước mặt, cách chỗ đứng khá
xa. -Ta sẽ cho ba chàng trai đi ngang qua đường.
Nhận ra ai là chồng mình thì cứ vẫy gọi. Ai gọi
đúng chàng thổi sáo tài giỏi thì người đó là vợ thật,